Identiteiten zijn fluïde, vloeiend, dat is één van de poten waarop Genres Pluriels staat. Toch noem ik hier mezelf ’genderqueer feminist’ : ik hoor u al protesteren... Het gebruik van identiteiten is op verschillende momenten in ieders leven, in verschillende situaties nuttig en zelfs noodzakelijk. U bent op uw werk toch ook een andere persoon dan thuis bij uw partner ? Op bepaalde momenten is een identiteit uitkiezen en gebruiken voor iedereen erg nuttig.
In deze context weet u al meteen min of meer waar ik voor sta. Verwacht de wereld gezien door de bril van iemand die noch in het hokje ’man’, noch in het hokje ’vrouw’ past. In het dagdagelijkse leven word ik vaak als ’vrouw’ gezien en benaderd, maar... als je je vrouwzijn niet als een evidentie beschouwt, beschouw je ook al snel allerlei ervaringen niet als evident. Zaken die je overkomen precies omdat je als vrouw wordt gezien, zoals :
– Groepjes mannen die naar je fluiten of opmerkingen maken.
– Druk van de omgeving om je oksels en benen te scheren.
– Borstvergrotingen mogen, maar snorhaartjes zijn des duivels.
– Seksueel misbruik en/of verkrachting : dit overkomt veel meer meisjes en vrouwen dan jongens en mannen.
– Door de hyperseksualisering of ’pornoficatie’ van de maatschappij zijn figuren als Paris Hilton een soort heldinnen. Paaldansen is een hippe ’sport’ voor vrouwen, Playboy-accesoires dragen is cool, stripteases op feestjes zijn dolle pret voor Jan-en-An-en-alleman...
Ik heb nogal wat kritiek op dit soort ’special treatments’ voor wie als vrouw wordt beschouwd. Wat me ook verontrust, is dat vele vrouwen dit accepteren, goedpraten of eraan meedoen. In werkelijkheid is seksualiteit bijvoorbeeld veel complexer en diverser dan dat vrouwonvriendelijke, saaie en commerciële beeld waar veel (jonge) vrouwen zich aan conformeren.
Hoe ziet de seksualiteit van deze genderqueer feminist eruit ? Totaal anders dan het beeld dat je in de verschillende media en in de populaire cultuur over seks krijgt, in elk geval. Veel gelijkwaardiger en fijner, hoewel de beroemde uitspraak "my body is a battlefield" toch van toepassing blijft. Zij het gelukkig niet meer zo letterlijk. Mijn seksualiteit is niet hetero en ook niet nep-lesbisch-voor-de-voyeuristische-heteroman. Hoewel, wacht even ! Mijn seksualiteit is zeer hetero : ik val sowieso altijd op iemand met een ander lichaam en een andere genderbeleving dan de mijne. Iedereen is hetero. Maar de wereld denkt daar anders over.
Ik heb echter nooit zo geworsteld met mijn seksuele identiteit, of beter gezegd met de reacties op mijn seksuele identiteit. Gelukkig wordt seksualiteit hier toch ook nog als een privé-zaak gezien. En veel dank aan de holebibeweging voor het jarenlange werk ! Wel irriteren vooronderstellingen over mijn seksualiteit me, en is er ongepaste nieuwsgierigheid. Soms stellen onbekenden me intieme vragen - als ik dan dezelfde vraag terugstel, weigeren ze natuurlijk te antwoorden. Trans-mensen kunnen zeker meespreken over ongepaste nieuwsgierigheid !
Waar je van jongs af met nog meer druk in het gareel wordt gehouden, is je genderidentiteit. Het is geen toeval dat de zelfdodingscijfers onder transgender jongeren zéér hoog zijn. Noch is het toeval dat het geweld op transgendermensen uit de pan swingt. Er is een enorme druk van de buitenwereld om het pad van ’de vrouw’ of ’de man’ te volgen. Wie er zo’n beetje tussen valt, lijkt niet te bestaan. Als jongere heb je geen voorbeeld of rolmodel, maar wel veel druk om in één van de twee hokjes te passen. Voor mij persoonlijk illustreerde dat bijvoorbeeld de uitspraak van een ex-liefje. Een jaar of vier geleden, ik was toen 26, wierp hij tijdens een gesprek korzelig op : "Ooit moet je wel eens kiezen : ofwel word je een man, ofwel een vrouw !" Oh ironie, deze uitspraak komt van een gewaardeerde intellectueel, een actieve auteur, iemand die we dus niet onintelligent achten.
Wat ik hier ook zal illustreren, is dat je op het pad van ’de vrouw’ veel meer hindernissen tegenkomt dan op het ’mannenpad’. Of dat nu past in het plaatje dat we graag van onszelf schilderen of niet, maar de cijfers over verkrachting en seksueel misbruik bij meisjes en vrouwen zijn ronduit choquerend, ook in België. Sinds ik over mijn eigen ervaringen met aanranding/verkrachting openlijk praat, krijg ik ontzettend veel gelijkaardige verhalen van vriendinnen en kennissen te horen.
Verder is er vooral via de media een grote druk op vooral vrouwen om een inhoudsloos schoonheidsideaal te benaderen. Mijn moeder en zusje deden jarenlang allerlei diëten (mijn moeder is er nog steeds mee bezig), terwijl hun gewicht nooit een probleem voor hun gezondheid is geweest. Hoeveel jonge vrouwen heb ik niet gesproken die van hun lichaam walgen, terwijl er niets mis mee is ? Dat is heel, heel fout. Ik geloof dat er een soort vrouwenhaat rondwaart, die vrouwen vaak zelf overnemen. Dit past natuurlijk allesbehalve in het plaatje van de open, tolerante westerse samenleving dat we zo graag hebben.
Vanwege dit alles, en omdat ik een nogal geëngageerde inborst heb, en omdat de tijd er rijp voor is ondanks veel tegenstand, ben ik een actieve genderqueer feminist.
Geen nood, ik ga hier niet voortdurend het klagerig slachtoffer uithangen. Ik ga wel concrete dagdagelijkse ervaringen beschrijven, en hoe ik met mijn kritische genderqueer feministische persoonlijkheid daarop reageer. Stay tuned !